Թեստ 10

Սնկեր, ստորակարգ կորիզավոր (էուկարիոտ) օրգանիզմների առանձին թագավորություն։ Սնկերը համարվում են ամենահին օրգանիզմներից մեկը երկիր մոլորակի վրա։  Գիտնականների զգալի մասը կարծում են, որ կյանքի ի հայտ գալուց անմիջապես հետո սկսվել է դրա տարանջատումը երեք հիմնական թագավորության՝

° Կենդանական

° Բուսական

° Սնկերի

Այստեղ պետք է նշել, որ սնկերը իրենց կենսաբանական հատկանիշներով ավելի մոտ են գտնվում կենդական աշխարհին՝ քան բուսական։ Գիտնականները հակված են նաև այն հանգամանքին, որ սնկերը, բույսերը և կենդանիները զարգացում են  ապրել զատ ՝ առանձին առանձին, միմյանցից անկախ։ Սնկերի ամենահին գտածոներից պարզվում է նրանց հավանական տարիքը՝ մոտ  900 մլն տարեկան ։ Գիտնականները հակված են այն հանգամանքին, որ սնկերը միակորիզավորների թագավորության ամենահին ներկայացուցիչներն են և միգուցե երկիր մոլորակի ամենահին միակորիզավոր բնակիչները։

Գոյություն ունեն մի շարք տեսություններ սնկերի առաջացման մասին։ Ի սկզբանե սնկերի առաջացման բազմաթիվ ոչ գիտական բացատրություններ են տրվել։ 1727 թվականին ֆրանսիացի կենսաբան  Ֆազիեյին նշել է, թե սնկերը դրանք  սատանայի ստեղծածն են։

Դեռ Ք.ա.3-րդ դարում  Թեոֆաստը, ով հետագայում համարվելու է կենսաբանության հիմնադիրը, սնկերը համարում է բույսերի հետ մեկ ամբողջություն և ներառում է բույսերի թագավորության մեջ։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Կառլ Լիննեյը սնկերը համարեց կենդանական թագավորության մի մասը, սակայն սնկերը շարունակեցին   մնալ բույսերի թագավորության մեջ։  Սնկերի առաջացումը կապվում է նաև  ջրիմուռների հետ, որոնց հետ նրանք ունեն բազմաթիվ նմանություններ։ Կենսաբանների պնդմամբ նմանությունները պայմանավորված են ընդհանուր ծագման աղբյուրով՝ այսինքն նրանք առաջացել են միևնույն օրգանիզմից։ Հետագայում՝ կատարվելով խորը ուսումնասիրություններ սնկերի մասին , 1970 թ. եկան այն համոզմանը, որ սնկերը տարբերվում են և բույսերի և կենդանիների թագավություններից և ձևավորվեց առանձին սնկերի  թագավորություն։

Գրեթե վստահ կարող են նշել, որ սնկերը մետ 300 մլն տարի առաջ՝ պոլեոզոյան դարաշրջանում  ունեցել  են մեծ զարգացում և էականորեն տարբերվում են իրենց նախնական վիճակից և տարածված են եղել ամբողջ աշխարհով։ Այս շրջանում սնկերի բազմացումը կատարվել է սեռական եղանակով, ինչը արդյունք է 1.5 մլրդ տարի առաջ կլիմայական բարենպաստ պայմանների ձևավորմամբ

Քարածխի դարաշրջանի ավարտին  սնկերը հասել են այմնպիսի զարգացվածության մակարդակի, որ կլիմայի փոփոխությունները նշված ժամանակաշրջանում, էական փոփոխությունների չեն ենթարկել  սնկերի աշխարհը։

Ի սկզբանե սնկրերի ուսումնասիրությամբ զբաղվում էր կենսաբանությանը, քանի որ նրանք  դասակարգվում էին բույսերի շարքին։ Այժմ, ինչպես նշեցինք, սնկերի և կենդանական աշխարհի նմանություններից ելնելով սնկերի ուսումնասիրությամբ զբաղվում է միկոլոգիա  գիտությունը։

Սնկերի և բույսերի նմանությունը՝

• Վառ արտահայտված բջջաթաղանթ

• Սպորներով բազմանալու հնարավորություն

• Վիտամիններ սինթեզելու հնարավորություն

• Սնկերի՝ ինչպես բույսերի  մոտ աճման գործընթացը տեղի է ունենում օգտակար նյութերի ներծծման միջոցով(ադսորբցիա), իսկ վեգետատիվ շրջանում նրանք անշարժ են։

Սնկերի ևկենդանիների նմանությունը՝

• Սպիտակուցների պահուստավորում

• Արտազատուկների դուրս բերում, որպես վերջնական արդյունք

• Ֆոտոսինթեզ կատարող պիգմենտների և քլորոպլաստի բացակայություն

• Խիտինի առկայություն, օրինակ՝ խեցգտիններ, միջատներ։

Բի մոլորակի վրա գրքեր չկան: Գիտելիքներն անյտեղ վաճառում և գնում են շշերի մեջ:  Պատմությունն, օրինակ, վարդագույն ջուր է, նռան հյութի նման, աշխարհագրությունը՝ անանուխի կանաչ ջուր, իսկ քերականությունը անգույն հեղուկ է, ոնց որ հանքային ջուր լինի:

«Բի» մոլորակի վրա դպրոցներ չկան: Ամեն մեկն իր տանն է սովորում: Առավոտյան բոլոր երեխաները, կախված տարիքից, պետք է մի բաժակ պատմություն խմեն, մի քանի գդալ մաթեմատիկա ուտեն և այդպես՝ շարունակ:

Պատկերացնո՞ւմ եք, այսքանից հետո երեխաները դեռ կամակորություն են անում:

-Խելացի եղիր,-համոզում է մայրը: – Մի՞թե դու չգիտես, թե ինչքան համեղ է կենդանաբանությունը: Ախր այն շատ  քաղցր է, է՛: Հարցրո՛ւ Կարոլինային (Կարոլինան նրանց տան էլեկտրական ռոբոտն էր):

Կարոլինան   համաձայնում է փորձել շշի պարունակությունը: Մի քիչ լցնում է իր բաժակի մեջ, խմում է և վայելում:

— Ի՜նչ համեղ է,- բացականչում է նա և անմիջապես սկսում է շարադրել իր ստացած գիտելիքները. «Կով՝ որոճացող անասուն, սնվում է խոտով և մեզ շոկոլադե կաթ է տալիս…»:
Ա՛յ, տեսնո՞ւմ ես,- ասում է մայրը՝ ինքն իրենից գոհ:

Դե ինչ պիտի անի: Նա մի թեթև գուշակում է, որ խոսքը կենդանաբանության մասին չէ, այլ՝ ձկան յուղի, բայց հետո հավաքում է իրեն, փակում է աչքերը և ծափահարությունների ներքո մի կումով կուլ է   տալիս դասը:

Այնտեղ կան նաև ջանասեր աշակերտներ, կան աշխատասերներ և նույնիսկ՝ ուսման ծարավներ: Նրանք արթնանում են կեսգիշերին, զգույշ վերցնում են պատմության շիշը և խմում  մինչև վերջին կաթիլը: Դրանից նրանք շատ կրթված են դառնում:

Մանկապարտեզ հաճախող երեխաների համար էլ ուսումնական կոնֆետներ կան: Դրանք իրենց համով ելակ կամ արքայախնձոր են հիշեցնում և պարունակում են մի քանի պարզ բանաստեղծություն, շաբաթվա օրերի անվանումները, մեկից մինչև տասը թվերը: Իմ ընկեր տիեզերագնացը ինձ այդպիսի մի կոնֆետ տվեց  հիշատակ: Ես այն իմ աղջկան տվեցի, և նա անմիջապես սկսեց «Բի» մոլորակի լեզվով գրված ծիծաղելի բանաստեղծություն կարդալ: Այն մոտավորապես այսպես էր հնչում.

Անտա, անտա, պերո պերո,
Պինտա պինտա, պիմ պերո:

Առաջադրանքներ

Ինչպիսի՞ն էին <Բի> մոլորակի երեխաները։ Արդյոք նմա՞ն էին մեր մոլորակի երեխաներին։

«Բի» մոլորակի երեխաները բանիմաց, զվարճալի, ուրախ և քաղցրասեր էին։ Նրանք այդքան էլ նման չէին մեր մոլորակի երեխաներին։

Մի քանի նախադասությամբ բնութագրի՛ր նրանց։

«Բի» մոլորակի երեխաները բարի, աշխատասեր և ուսման ծարավ մարդիկ են։ Նրանք շատ աշխատասեր են, քանի որ նրանք հանուն գիտության ամեն օր և ամեն գիշեր խմում են տարբեր հյութեր, հանքային ջրեր և այլն։ Կարճ ասած, նրանք շատ լավ երեխաներ են։

Ի՞նչ էին անում <Բի> մոլորակի երեխաները դպրոց գնալու փոխարեն։

Մոլորակի երեխաները դպրոց գնալու փոխարեն խմում էին տարբեր հյութեր, թեյեր, հանքային ջրեր և այլն։

Ի՞նչ տեսք ու համ ուներ <Բի> մոլորակի քերականությունը։ Ինչո՞ւ։

Մոլորակի քերականությունը անգույն էր, ինչպես հանքային ջուրը։

Եթե <Բի> մոլորակում դպրոց լիներ, ի՞նչ կանեին այդ դպրոցի սովորողները։ Փորձի՛ր ներկայացնել նրանց առօրյան։

Եթե «Բի» մոլորակում դպրոց լիներ, ապա մարդիկ այնտեղ կսովորեին, թե ինչպես շատ արագ խմել հեղուկ։ Այնտեղ բոլոր երեխաները դասամիջոցների ժամանակ ճաշարանից գնում էին ադի-բուդի և գնում դպրոցի կողքի թատրոն, որպեսզի տեսնեն, թե ինչպես են հմուտ մասնագետները արագ-արագ խմում հյութեր։ Դրանից երեխաները սկսում են ավելի արագ խմել հյութեր։

Ինչպիսի՞ն էին <Բի> մոլորակի մեծահասակները։

«Բի» մոլորակի մեծահասակները շատ բարի, խելացի, աշխատասեր մարդիկ են, բայց մի փոքր էլ պահանջկոտ։

<Բի> մոլորակի խանութներում ինչե՞ր էին վաճառում։

«Բի» մոլորակի խանութներում վաճառում էին գիտելիքներ, որոնք շշերի մեջ էին։

Նկարագրի՛ր <Բի> մոլորակը։

Եթե «Բի» մոլորակին դրսից նայենք, ապա կտեսնենք, որ մոլորակը ունի կապտավուն և կանաչավուն գույնի երկրներ։ Այդ երկրի կլիման ապահովում են կապույտ գծիկները։ Նաև մոլորակի բաց կապույտ հատվածներում կան վարդագույն մանր պուտիկներ, դրանք էլ կղզիներն են։ Այս մոլորակը շատ գեղեցիկ է։

Գրի՛ր այն օրենքները, որոնք գործում են <Բի> մոլորակում։

Օրենքներ՝

1. Երեխաները դպրոց չպետք է գնան։
2. Երեխաները դպրոց գնալու փոխարեն պետք է հեղուկներ խմեն։
3. Շատ փոքր երեխաները պետք է մանկապարտեզ գնալու փոխարեն կոնֆետ ուտեն։

Ջ․ Ռոդարի

Արարատի մարզի Վերին Դվին գյուղի մոտ 2400 բնակիչներից 2000-ը ասորի են։ Ապրում են ասորական ավանդույթներով, իրենց երգ ու տաղով։Ասորիները Վերին Դվինում հիմնականում հողագործությամբ են զբաղվում։ Ասում են՝ գյուղում ամեն ինչ աճում է, աշխատող մարդն էլ սոված չի մնում։«Ապրուստի մասին՝ ստեղ փառք Աստծո, Հայաստանի նման ապրուստ ոչ մի տեղ չկա», — ասում են նրանք:Հայաստանաբնակ ասորիները Հայաստանն իրենց հայրենիքն են համարում։ Ասում են՝ շատ երկրներում ասորիներ կան, բայց այստեղ իրենց համար ամեն բան լավ է։Թեև նրանցից շատերը հարազատներ ունեն այլ երկրներում, դվինցի ասորիները չեն ցանկանում լքել Հայաստանը։ Ասում են՝ այստեղ ազգային փոքրամասնություններին լավ են վերաբերվում։Ասորական մշակույթը Վերին Դվինում  սերնդեսերունդ է փոխանցվում։ Գյուղում շուրջ 30 տարի գործող պարի խմբում հայ երեխաներ ևս կան։

Ասորիները դավանում են միայն qրիստոնեություն։ Հնում բնակվում էին Հյուսիսային Իրաքում, Սիրիայում, հյուսիսարևտյան Իրանում։ Այժմ բնակվում են հիմնականում Իրաքում, Սիրիայում, Իրանում և ԱՄՆ-ում։ Նախկին ԽՍՀՄ-ում ապրել են 24.000 ասորիներ, այդ թվում Խորհրդային Հայաստանում՝ 5544 (1970)։ 2011 թվականի հաշվարկներով ապրում են 2,769 մարդ։ 1830-ական թթ. 100 տուն Ասորիները Ուրմիա լճի արևմտյան ափից տեղափոխվեցին Արևելյան Հայաստան։ Ասորիների մի մասը վերաբնակվեց Դվին-Ասորի և Արզնի գյուղերում։ Ապրում են նաև Արմավիրի մարզի Մեծ Շահրիար գյուղում։Ասորիների վերջին արտագաղթը տեղի ունեցավ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին։ Նրանք հաստատվեցին Թիֆլիսում, Մոսկվայում, Պետրոգրադում և այլ քաղաքներում։ Երևանում և Թբիլիսիում կան ասորի մտավորականներ՝ գիտնականներ, ինժեներներ, բժիշկներ, ուսուցիչներ և այլն։

հարցեր

ԽՍՀՄ-ում քանի հոգի է ապրել։

 

 

Ջ․ Ռոդարի

Ջովանինոն շատ էր սիրում ճանապարհորդել:

չէ ՞ որ այն պետք է սուր լինի:

Լինում է, չի լինում մի քաղաք։Այդ քաղաքը ամեն ինչ կ-ով եր սկսվում։ նրանք երբ որ ասում էին կկսպանեմ մարդը մահանում եր Իսկ երբ ասում էին կշորեր շորեր էին հայտնվում։Կամ ասում էին չփողեր շատ-շատ փողեր էին հայտնվում։ Իրենք փողոցում ոչ թե քայլում էին կամ չմեքենա էին չվարում նրանք չմարզվում էին։

1. Երկու պարկում կար  124 կգ շաքարավազ։ Երբ |-ից 4 կգ տեղափոխեցին ||-ի մեջ, պարկերում շաքարավազի քանակները հավասարվեց։ Քանի՞ կգ շաքարավազ կար յուրաքանչյուր պարկում:

 124:2=62կգ

62+4=66

62-4=58

պատ․ 66, 58

1. Երկու  արկղում կա  74կգ  խնձոր։ Երբ   |-ից 3կգ  լցրին ||- ի մեջ, ապա արկղերում խնձորի քանակները  հավասարվեց։ Քանի՞ կգ խնձոր կար արկղերում նախքան տեղափոխությունները։

74:2=37

37+3=40

37-3=34

պատ․ 40,34

1. Երկու  խմբում կային  150 ուսանող։ Երբ|-ից 10 հոգի տեղափոխեցին || խումբ, ապա խմբերում ուսանողների   քանակները հավասարվեց։ Քանի՞ ուսանող կար յուրաքանչյուր խմբում։

150։2=75

75+10=85

75-10=65

պատ․ 65,85

1. Երկու  պահեստներում  կար  540 պարկ ալյուր։ Երբ|-ից 20 պարկ տեղափոխեցին || պահեստ, պահեստներում ալյուրի   քանակները հավասարվեց։ Քանի՞ պարկ ալյուր կար յուրաքանչյուր պահեստում։

540:2=270

270+20=290

270-20=250

պատ․ 290,250

1. Երկու պարկում կար 100 կգ բրինձ։ Երբ |-ից 5 կգ տեղափոխեցին ||-ի մեջ, պարկերում բրնձի քանակները հավասարվեցին։ Քանի՞ կգ բրինձ կար յուրաքանչյուր պարկում:
2. Երկու պարկում կար 140 կգ աղ։ Երբ  |-ից 10 կգ տեղափոխեցին ||-ի մեջ, պարկերում աղի քանակները հավասարվեց։ Քանի՞ կգ աղ կար յուրաքանչյուր պարկում:7․ Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք տեղափոխության վերաբերյալ խնդիրներ։

1. Կիրառելով գումարման տեղափոխական օրենքը հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

 

150+200+250=150+250+200=400+200=600

 

393+600+7+3000=393+7+600+3000=1000+3000=4000

 

796+200+4+450=796+4+200+450=800+200+450=1000+450=1450

 

38000+6550+2000=38000+2000+6550=40000+6550=46550

 

6480+224+500+20=6480+20+500+224=6500+500+224=7000+224=7224

 

12000+6214+8000=12000+8000+6214=20.000+6214=26214

 

7480+364+500+20=7480+20+500+364=7500+500=8000+364=8364

 

2. Կիրառելով գումարման զուգորդական օրենքը հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

 

189+70+30=189+(70+30)=100+189=289

 

139+14+86=139+(14+86)=100+139=239

 

1033+967+255=(1033+967)+255=2000+255=2255

 

333+6667+1992=(333+6667)+1992=7000+1992=8992

 

196+117+283=(117+283)+196=400+196=596

 

256+115+144=(256+144)+115=400+115=515

 

39+13+87=39+(13+87)=100+39=139

 

101+999+1001=(999+1001)+101=2000+101=2101

 

57+60+40=57+(60+40)=100+57=157

 

3. Կիրառելով գումարման տեղափոխական և զուգորդական օրենքները հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

 

62+12+38=(62+38)+12=100+12=112

 

64+18+36=(64+36)+18=100+18=118

 

393+8+92+107=(393+107)+(92+8)=500+100=600

 

275+8+25+92=(275+25)+(8+92)=300+100=400

 

276+9+24+91=(91+9)+(276+24)=100+300=400

 

1035+49+465+101=(101+49)+(1035+465)=150+1500=1650

 

654+17+346+250+750=(654+346)+(250+750)+17=1000+1000+17=2017

4. Ստուգե՛ք հավասարությունը․

 

270‧(5 ‧6)= (270‧5) ‧611‧(80 ‧9)=(11‧80)‧9

 

(20‧18)‧4=20‧(18‧4)

 

(800‧30)‧50=800‧(30‧50)

 

 

5. Հաշվե՛ք գումարը՝ գումարումը փոխարինելով բազմապատկումով՝

 

27+27+27+27+27+27+27

27×7=189

104+104+104+104+104+104+104

104×7=728

290+290+290+290+290+290+290+290+290

290×9=2610

 2388+2388+2388

2388×3=7164